Nöbetçi Eczaneler
Renksiz ve çok keskin kokulu bir gaz olan amonyak, sulu çözelti halinde de aynı adı taşır. Bir azot (N) ve hidrojen (N) bileşiğidir. Çok eskiden Libya’da Ammon tapınağı yakınlarında hazırlandığı için, eski Mısır tanrısı Ammon’dan kinaye “Amonyak” diye isimlendirilmiştir. İlk kez pür amonyak gazı 1774 yılında İngiliz kimyacı Joseph Priestley tarafından yapılmıştır.
Amonyak gazı 10° ısı ve 6-7 atmosferlik basınç altında sıvı haline gelir. Kimyasal nitelik ve özelliklerini aşağıda belirtiyoruz :
Kimyasal simgesi (sembolü) : NH3
Özgül Ağırlığı : 0,64
Kaynama noktası (sıvı amonyak) : -33.5
Daha soğutulan amonyak,-74° de kitle halinde donar. Amonyak suda kolay erir. Günlük işlerde kullanılan amonyak % 10 oranında sulu bir eriyiktir. Amonyak oksijenle yakılırsa, su ve serbest azot meydana çıkar. Havagazı ve kok fabrikalarında , amonyak ikinci dereceden bir ürün olarak elde edilir. Bugün, endüstride hava azotundan sentetik olarak amonyak sağlanmaktadır. Bu yöntem Alman kimyacısı Haber tarafından bulunmuş ve Cari Bosch tarafından uygulandığı için Haber-Bosch yöntemi diye isimlendirilmiştir.
Hayvan cesetlerinin ve bitkilerin bozulup çürümesinden oluşan amonyak belli belirsiz bir oranla havada da bulunur. İnsan ve hayvanların vücudunda, proteinlerin parçalanmasıyla devamlı olarak amonyak meydana gelir. Bu amonyak idrarla dışarı verilir. Havadaki çok az oranda amonyak, yukarda değinmiş olduğumuz, gibi hayvansal ve bitkisel proteinlerin çürümesiyle yayılmaktadır.
Amonyak endüstride son derece önemli ve yaygın ölçüde kullanılan bir maddedir.. Yapay gübre olarak kullanıldığı gibi, basmacılakta, soda yapımında, soğutma işlerinde amonyaktan yararlanılır. Renksiz,keskin kokulu,gözleri yakan ve yaşartan,yakıcı lezzetli amonyak gazının tam bileşimi, ilk kez 1785 yılında Bertholler tarafından açıklanmıştır.
Amonyak çözeltisi, gümüş takımların temizlenmesine, kumaş lekelerinin çıkarılmasına yarar. Tıpta yakıcı olarak kullanılır. Bir bardak suya damlatılan birkaç damla amonyak en ileri ölçüde sarhoşluğu giderir. Amonyak gazı, asitlerle birleşerek alkalik tuzların bütün özelliklerini taşıyan buharlaşmış maddeler verir.