Asit yağmurları nedir nasıl oluşur etkileri nelerdir?

Petrol ve kömür ürünlerinin yanması sonucunda havaya karışan kükürt dioksitin atmosferde bulunan nemle birleşerek sülfürik asit oluşturarak yağmur veya kar ile birlikte yağması olayı asit yağmurudur. Ayrıca otomobil motorlarından çıkan azotdioksit gazı da asit yağmuru için bir kaynaktır. Azotdioksit havanın nemi ile birleşerek nitrik asidi oluşturur.
Hızlı nüfus artışı ve çarpık kentleşme, ısınma ve enerji amaçlı fosil yakıt kullanımı, yoğun trafik,volkanik ve endüstriyel faaliyetler sonucu oluşan kükürtdioksit, azot oksit, partikül madde ve hidrokarbonlar, sanayide kullanılan klor, amonyak,karbondioksit ve metan gibi gazlar, nüklüer denemeler,kimyasal ve biyolojik silahlar, tarımsal ilaçlar ile ürettiği oksijenle havanın temizlenmesini sağlayan ormanların çeşitli yolarla yok edilmesi havayı dolayısıyla dünyayı kirletmektedir. Bu kirletici maddeler iki ile yedi günhavada asılı kalabildikleri gibi reaksiyonlara girebilir verüzgarlarla yüzlerce kilometre uzağa taşınabilirler.Çeşitli yanma olayları sonucu havaya karışan SO2, SO3,NOXgibi gazlar atmosferdeki su molekülleri ilebirleşerek sülfüroz asit, sülfürik asit ve nitrik asit gibiasitleri oluştururlar. Bu asitleri içeren ve yeryüzüne inenyağışlara asit yağmurları denir. Kirleticiler, kuru ve yaşasit depolaması şeklinde yeryüzüne inerler.
Atmosferde oluşan bu ürünler yeryüzüne yağışlarla çözünmüş halde taşınırsa buna yaş depolama, sis içinde aerosol şeklinde taşınırsa buna da kuru depolama denmektedir (Janick,1986; Anonim, 2000; Anonim a, 2003). Asit yağmurları göllere, nehirlere, okyanuslara,ormanlara, yerleşim ve tarım alanlarına yağar. Buyağışlar yerüstü ve yer altı sularını kirletmekte, bir çokcanlı türünü yok etmekte, tarım alanlarını, doğal örtüyü,yerleşim birimlerini tarihi eserleri tahrip etmektedir.Velhasıl canlı cansız her şeye zarar vermektedir(Veziroğlu, 1998; Anonim b, 2003).
Asit yağmurlarının varlığı 1960’larda İsveçgöllerinde ki balıkların ölmeye başlamasıyla gündemegelmiştir. Asit yağmurları sadece karalar üzerindekihayatı etkilemez, sudaki hayatı da etkiler. Yer altı veyerüstü sularına karışan bu yağmur suları ortamıasitleştirerek suda yaşayan havyan ve bitki topluluklarınazarar verir. Öncelikle suda yaşayan böcek ve otlar ölür,midye, alabalık ve levrek gibi asiditeye az toleranslı olancanlılar ise bu durumdan olumsuz yönde etkilenir.Sudaki canlılar öldükten kısa bir süre sonra bozulmayabaşlar. Bozulan bu maddeler sudaki oksijenle birleşip,oksijen miktarını düşürür. Ayrıca organik madde göl yüzeyini kaplayan, oksijen ve güneş ışığının girişini azaltan bazı alglerinde gelişimini arttırarak sudaki hayatı olumsuz yönde etkilemektedir
Sonuç olarak asit yağmurları, toprak ve suözelliklerinin bozulmasına, dünyanın oksijen deposuormanların yok olmasına, nehirlerde ve göllerde canlıyaşamının sona ermesine, sanatsal yapıların zarargörmesine, insan sağlığının olumsuz yöndeetkilenmesine ve kısaca doğal dengenin bozulmasınaneden olmaktadır
kaynak:
Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg.34 (2), 217-221, 2003 Asit Yağmurlarının Canlılar Üzerine Etkileri Canan KANT Tülay KIZILOĞLU Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, ERZURUM