Nöbetçi Eczaneler
AZINLIK HÜKÜMETİ NEDİR?
Azınlık hükümeti, parlamenter sistemlerde, parlamentoda çoğunluğu olmayan bir partinin, öbür parti ya da partilerin hükümete fiilen katılmadan dışarıdan destek vermesiyle oluşturduğu hükümet biçimi.
Parlamenter rejimlerde siyasal sorumluluk ilkesi gereği hükümet ancak parlamentodaki çoğunluğun desteğiyle kurulup görevde kalabilir. Oysa bazı seçimlerde hiçbir parti parlamentoda tek başına hükümeti kuracak çoğunluğu sağlamayaz. Bu durumda bazı partiler ya da parlamenterler, hükümete fiilen katılmadan partilerden birine gerekli desteği vererek onun azınlık hükümeti kurmasını sağlarlar. Kuşkusuz azınlık hükümetinin görevde kalabilmesi de, bu partilerin ya da parlamenterlerin desteğinin devamına bağlıdır. Özellikle partilerarası kutuplaşmanın ya da ideolojik ayrılıkların derin olmadığı İskandinav ülkeleriyle, bunlardan farklı olarak da İtalya’da hükümetler ya koalisyon hükümeti ya da azınlık hükümeti biçiminde kurulmaktadır.
TÜRKİYE’DE GEÇMİŞTEN AZINLIK HÜKÜMET ÖRNEKLERİ
Türkiye’deki azınlık hükümetine örnek olabilecek hükümetler 1960′lar, 1970′ler ve 1990′larda kurulmuştur. İlk azınlık hükümeti 25 Aralık 1963 tarihinde İsmet İnönü başkanlığında kurulan 28. Hükümettir. 1970′lerde kurulan Sadi Irmak Hükümeti (1974) ile Bülent Ecevit başkanlığında kurulan 40. Hükümet (1977) güvenoyu alamamış azınlık hükümetleridir. 1979′da Süleyman Demirel’in kurduğu 43. Hükümet MHP ve MSP tarafından dışarıdan desteklenmişti.
1990′larda ise, Tansu Çiller’in kurduğu ve bir azınlık hükümeti olan 51. Hükümet (5 Ekim 1995-30 Ekim 1995) güvenoyu alamadı. 1995 Genel Seçimleri’nden sonra Anavatan Partisi ve Doğru Yol Partisi arasında kurulan ve bir azınlık hükümeti olan 53. Hükümet, Anayasa Mahkemesi’nin güvenoyu oylamasını iptal etmesi ancak yeni bir oylamaya gerek olmadığı yönündeki kararına rağmen üç ay içinde istifa etti. Yine Mesut Yılmaz başkanlığında, ANAP, Demokratik Sol Parti ve Demokrat Türkiye Partisi’nin katılımıyla kurulan ve Cumhuriyet Halk Partisi tarafından dışarıdan desteklenen Anasol-D Hükümeti ile Bülent Ecevit başkanlığında kurulan ve Anavatan Partisi ile Doğru Yol Partisi’nin dışarıdan desteklediği 56. Hükümet azınlık hükümetleridir.
GÜVENOYU NEDİR?
Güvenoyu, parlamenter sistemde yönetimde olan hükümetin göreve yeni başlama aşamasında ya da daha sonraları ise belli çoğunluktaki parlementerin isteği ile hükümetin yönetip yönetemeyeceği konusunda diğer parlamenterler tarafından güvenilip güvenilmediği ölçen bir çeşit parlamento oylamasıdır.
Türkiye Cumhuriyeti anayasasında, Başbakanın Cumhurbaşkanı tarafından, milletvekilleri arasından atanması şart koşulmuştur. Bakanlar ise milletvekilleri arasından ya da milletvekili seçilme yeterliliğine sahip milletvekili olmayan kişiler arasından Başbakan tarafından belirlenirler. Başbakan tarafından oluşturulmuş olan bu bakanlar listesi Cumhurbaşkanı tarafından onaylanınca hükümet kurulmuş olur. Parlamenter sistemin işlemesi gereği, hükümetin TBMM’nin güvenoyunu alması gerekir. Parlamenter sistemde, parlamentonun güvenine sahip olmayan bir hükümet görevde kalamaz.