BUZAĞI BESLEME NASIL YAPILIR

Buzağı, ineklerin, doğumundan sütten kesilmesine kadarki yavrularına verilen addır. Sütten kesilmesinin ardından, bir yaşına kadar olan genç sığırlar ise dana olarak adlandırılır. Danaların bir kısmının büyüyerek sığır hâline gelmesi beklenirken, bir kısmı ise kesilir ve eti ile derisinden faydalanılır.

Besi sonu canlı ağırlık dikkate alındığında buzağı besisi iki grup altında incelenir:

1. Kısa Süreli Buzağı Besisi: Besi sonu canlı ağırlığı 160 kg olana kadar sürdürülür.

2. Uzun Süreli Buzağı Besisi: Besi sonu canlı ağırlığı 180-200 kg olana kadar sürdürülür.

Buzağı besisinde hayvan materyali olarak daha çok etçi ve etçi-sütçü ırkların buzağılarından yararlanılır. Erkek buzağılar bu beside ana materyaldir. Fakat damızlık dişi buzağılardan da yararlanılır. Erkek buzağılar dişilere göre daha fazla canlı ağırlık artışı gösterirler ve yemden daha iyi yararlanırlar. Bu nedenle buzağı besisinde mecbur kalınmadıkça dişi buzağı kullanılmaz. Buzağı besisinde temel amaç açık pembe renkli sığır eti ihtiyacını karşılamaktır.

KISA SÜRELİ BUZAĞI BESİSİ;

Buzağıların 12-13 haftalık yaşlarda 160 kg canlı ağırlığa ulaştırılması amacıyla yapılır. Bu besi şeklinde sadece sıvı yemler kullanılır, kaba ve konsantre yemler kullanılmaz. Kısa süreli buzağı besisinde kullanılan yeme göre çeşitli metodlar uygulanır.

1. Tam yağlı sütle buzağı besisi: Diğer buzağı besi metodlarına göre basit ve güvenli bir metod olmasına karşın, yağlı sütün pahalı olması ve 1 kg canlı ağırlık artışı için 10 kg’ın üzerinde süt gerekmesi nedeniyle ekonomik açıdan önemini kaybetmiştir.

2. Yağsız sütle buzağı besisi: Yağsız süt ucuz olmasına karşın enerji ve yağda eriyen vitaminler yönünden fakirdir. Şayet yağsız süt enerji (bitkisel yağ) ve yağda eriyen vitaminler yönünden desteklenirse çok başarılı sonuçlar elde edilir ve buzağılardan 1100-1200 gr günlük canlı ağırlık artışı elde edilebilir. Yağsız sütle besiye alınacak buzağılar doğumdan sonra bir hafta süreyle kolostrumla beslenir. 2. haftada yağlı süt+yağsız sütle beslenmeye devam edilir. 3. hafta yağlı süt yavaş yavaş azaltılarak tamamen yağsız süte geçilir.

3. Süt yerine geçen maddelerle (süt ikame yemi) buzağı besisi: Yağsız süt temin edilemezse, buzağı besisinde süt yerine geçebilen yem karmaları kullanılır. Bu karmaların besin maddeleri miktarları yönünden normal süte benzer olması sağlanmalıdır.

Süt ikame yemlerinin besin madde miktarları:

• HP = % 17-23

• HY = % 15-30

• HS = % 7-2

• Ham kül en çok = % 10

• Ca = % 7

• P = % 7

• Mg = 0.15

• Na = 0.25-0.7

• süt tozu = % 25-60

• FE = 30 mg/Kg

• Cu = 4-15 mg/ kg

• Vit.A = 8000 – 10000 IU

• Vit.D = 1250 IU

• Vit.E = 20 IU

Süt ikame yemleri

•Süt ikame yemine protein kaynağı olarak soya küspesi unu gibi yemlerde katılabilir.

•Süt ikame yemleri üretici firmanın tavsiyeleri uyarınca ya sıcak suda eritilip 39-40 °C civarında iken içirilir, yada ekşitilip soğuk olarak içirilir. İçirme işi emzikli kovalar, normal kovalar, suluklar, yada otomatik yemliklerden yararlanılarak yapılabilir.

•Besi başlangıcında buzağılara, bir litresinde 150-180 gr süt ikamesi bulunan karışımdan 6 litre içirilir. Bu miktar gittikçe artırılır ve besi sonunda bir litresinde 200-250 gr süt ikamesi bulunan karışımdan 11-16 litre kadar içirilebilir.

UZUN SÜRELİ BUZAĞI BESİSİ:

Bu besi diğer besi şekillerine göre daha ekonomitir. Fakat et kalitesi daha düşüktür.

•Daha uzun süre beslenerek buzağıların besi sonu canlı ağırlıklarının 200 kg’ a çıkarılması amacıyla yapılır. Buda kullanılan yem materyaline göre; sıvı yemler ve sıvı yem + kesif yemler ile yapılır.

1. Sıvı yem ile yapılan uzun süreli besi: Buzağılar yağsız süt yada süt ikame yemiyle kısa süreli beside olduğu gibi 150 kg’a kadar beslenirler. Daha sonra hayvanların yağsız sütünün yada süt ikamesinin her litresine 70- 80 gr konsantre yem unu ilave edilir. böylece buzağılar günlük yaklaşık 1400 gr canlı ağırlık artışı sağlayarak 180 kg civarında kesime gönderilebilirler. Bu beside de et rengi soluk rektedir.

2. Sıvı yemler + kesif yemlerle yapılan uzun süreli buzağı besisi: Bu besi şeklinde sıvı yemler yanında buzağılara konsantre yemlerde verilir.

Konsantre yemler, buzağı 60-80 kg canlı ağırlığa ulaşınca alıştırılarak verilmeye başlanır. Yüz kg civarında 1-1.5 kg düzeyinde verilir. Daha sonra sıvı yemin miktarı azaltılırken konsantre yemin miktarı artırılır. Hayvan 180 kg canlı ağılığa ulaştığında verilen sıvı yemin miktarı yarı yarıya azalırken konsantre yem miktarı 4 kg’a kadar çıkarılabilir. Ayrıca 100-150g kuru ot verilmesi uygundur.

GENÇ SIĞIR BESİSİ

Genç sığır besisi gerek genç hayvanların besi performansının yüksek olması gerekse besi sonunda elde edilen etin kaliteli olması nedeniyle diğer besi şekillerine göre daha fazla tercih edilmektedir.

Genç sığırlar besiye 4-5 aylıktan sonra yani yaklaşık 125- 150 kg canlı ağırlığa ulaştıklarında alınırlar. 14-18 aylıkken yaklaşık 450-600 kg canlı ağırlığa ulaştıklarında kesime sevk edilirler.

Genç sığır besisinin temel ilkeleri:

Vücudun bileşimi: Hayvanlar yaşlandıkça vücudun yapı taşları olan besin maddelerinin miktarlarında değişme olur. Hayvanlar yaşlandıkça vücuttaki yağ miktarı artar. Buna karşın protein miktarı değişmezken su miktarı azalır.

Genç hayvanlarda görülen canlı ağırlık artışı büyük ölçüde kas, kemik ve iç organların büyümesi şeklinde olurken, yaşlı hayvanlarda daha çok yağ depolanması şeklinde olur. Ayrıca hayvanların yaşları ilerleyip canlı ağırlıkları arttıkça yaşama payı ihtiyaçları ve buna bağlı olarakta her birim ağırlık artışı için ihtiyaç duydukları besin maddesi miktarıda artar (Yağ depolanması için daha fazla besin maddesine ihtiyaç duyulur).

Beslenme düzeyinin canlı ağırlık artışı üzerine etkisi: Irk ve cinsiyete bağlı olarak besideki genç sığırlarda 1000-1500 g/gün canlı ağırlık artışı beklenir. Canlı ağırlığı 300 kg’dan daha az olan sığırların rumenleri yeterince gelişmemiş olduğundan istenen canlı ağırlık artışının kaba yemler kullanılarak elde edilmesi mümkün değildir. Bu nedenle bu dönemde hayvanların, sindirilme dereceleri daha yüksek konsantre yemlerle beslenmeleri uygun olur. Kısacası besinin çeşitli dönemlerinde hayvanların besin maddeleri ihtiyaçları da gözönüne alınıp farklı yemleme programları uygulanarak optimum düzeyde canlı ağırlık artışı ve 1 kg canlı ağırlık artışı için mümkün olduğunca az yem tüketilmesi sağlanmaya çalışılır.

Yapılan çalışmalar; genç erkek sığırlardan en fazla günlük canlı ağırlık artışının 300-400 kg ağırlıkta oldukları devrede elde edildiğini göstermiştir. 300 kg’ın altındaki ve 400 kg’ın üzerindeki ağırlıkta günlük canlı ağırlık artışı daha düşük düzeyde olmuştur. Bu durum besideki hayvanlara rasyon hazırlamada gözönünde bulundurulmalıdır.

Besideki genç sığırların besin maddeleri ihtiyacı; Genç hayvanların besin maddeleri ihtiyacı gelişme durumları ırk, büyüklük, besinin yoğunluğu gibi çeşitli faktörler tarafından etkilenir. Besideki hayvanların besin maddeleri ihtiyaçlarının belirlenmesi besi hayvanları için rasyon hazırlama bilgisi bölümünde bahsedilecektir.

GENÇ ERKEK SIĞIRLARDA BESİ METODLARI

Uygulanacak besi metodunun belirlenmeside en önemli rolü işletmede bulunan yemler oynar. Yem yanında hayvanın ırkı, cinsiyeti, yaşı ve pazar şartlarıda göz önünde bulundurulur.

Besi metodları şöyle sıralanabilir:

1. Entansif besi: Elde edilmek istenen kesim ağırlığına en kısa sürede ulaşmak amacıyla konsantre yemlarle yapılan besi metodudur. İşletmenin imkanlarına göre konsantre yemler yanında saman, mısır silajı, fermantasyon yan ürünleri, şeker pancarı posası gibi kaliteli yada düşük kaliteli kaba yemlerde kullanılır. Bu şekilde hayvanlardan genetik kapasitelerinin imkan verdiği nisbette mümkün olduğunca fazla günlük canlı ağırlık artışı elde edilebilir. 450-550 kg canlı ağırlıkta kesime sevk edilir.

2. Yarı entansif besi: Merası olan işletmelerde besinin ekonomik olması amacıyla besideki hayvanlar meraya çıkarılır. Ayrıca konsantre yemlerle yoğun şekilde beslenmeye devam edilirler.

3. Ekstansif besi: Besinin yaygın bir şekilde uygulanmasıdır. Besiye alınan hayvanlar merada ya da ahırda 600-700 g/gün canlı ağırlık artışı elde edilecek şekilde beslenirler. Bu dönemde mümkün olduğunca meradan yararlanılarak besinin ucuza gelmesi sağlanmaya çalışılır. Mera yoksa hayvanlar ahırda silaj, kuru ot ve bir miktar konsantre yem ile günlük 600-700 gr canlı ağırlık artışı sağlayacak şekilde 300-350 kg canlı ağırlık kazanıncaya kadar beslenirler. Sonra iki üç ay süreyle entansif besiye alınıp kesime sevk edilirler.

KASTRE EDİLMİŞ GENÇ SIĞIR BESİSİ

Genç sığırlar bakımları ile ilgili bazı zorlukları önlemek amacıyla kastre edilirler. Özellikle mera besisinde uygulanan bir besi metodudur. Kastre edilmiş hayvanlara göre % 10 daha az günlük canlı ağırlık artışı ve besi sonu canlı ağırlığı sağlar. Bir kg canlı ağırlık artışı için tüketilen yem miktarı daha yüksek olur.

DÜVE BESİSİ :

Damızlık dışı düğelerle yapılır. genç erkek sığırlardan % 10-20 daha az günlük canlı ağırlık artışı gösterirler. Şayet merada yapılırsa ekonomik yönden başarılı olur.