KURAKLIK NEDİR? KURAKLIK ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Kuraklık nedir?

NASA, Türkiye’nin son 900 yılın en kötü kuraklığını yaşadığını açıkladı. Peki, kuraklık nedir?

Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Türkiye’nin de içinde bulunduğu Doğu Akdeniz bölgesinde 1998 yılında başlayan kuraklığın, son 900 yılın en kötü kuraklığı olduğunu açıkladı.

NASA Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü’nden iklim bilimci Ben Cook önderliğindeki araştırma ekibi, Doğu Akdeniz’de Türkiye, İsrail, Ürdün, Lübnan, Filistin, Kıbrıs ve Suriye’yi kapsayan bölgede hakim olan kuraklığın geçmiş asırların aksine bu kez insan kaynaklı iklim değişikliği olduğunu düşünüyor.

Bir bölgeye kurak demek için ne kadar yağış alması gerekir?

Kuraklık, “yağışların, kaydedilen normal seviyelerinin önemli ölçüde altına düşmesi sonucu, arazi ve su kaynaklarının olumsuz etkilenmesine ve hidrolojik dengenin bozulmasına sebep olan olay” olarak tanımlanır.

Kuraklığın bazı özellikleri vardır. Başlangıç ve bitişi belirsizdir. Katlanarak artar. Ekonomik olarak ülkelere ciddi darbe vurur.

Kuraklık genellikle yavaş gelişir ve sıklıkla uzun bir dönemi kapsar. Kurak iklimlerin hüküm sürdüğü yerlerdeki hayvanlar ve bitkiler, nem eksikliğinden ve değişken yağıştan dolayı olumsuz etkilenirler.

Kuraklık çeşitleri

Meteorolojik Kuraklık:

Belirli bir zamana ait normallerden (genellikle en az 30 yıllık) meydana gelen sapma olarak tanımlanır. Devam eden bir meteorolojik kuraklık olayı hızlı bir şekilde kuvvetlenebilir veya aniden sona erebilir. Kuraklık dönemleri genellikle belirlenen değerin altında yağışlı olan günlerin sayısıdır.

Tarımsal Kuraklık:

Bitkinin kök bölgesinde, büyüyüp gelişmesi için yeterli nem bulunmaması durumu olarak ifade edilir. Bitkinin büyüme dönemi boyunca, suya ihtiyaç duyduğu sırada yeterli toprak nemi olmadığı zaman tarımsal kuraklık meydana gelir. Tarımsal kuraklık meteorolojik kuraklıktan sonra ve hidrolojik kuraklıktan önce ortaya çıkan bir durumdur.

Hidrolojik Kuraklık:

Hidrolojik kuraklık, uzun süre devam eden yağış eksikliği neticesinde ortaya çıkan yeryüzü ve yer altı sularındaki azalma ve eksiklikleri ifade eder.

Kuraklığın yağışa bağlı sınıflandırılmasında, 250 mm’den az yağış alan alanlar kurak, 250-500 mm yağış yarı kurak kabul edilir.

Antartika’da bulunan bazı yerlere yaklaşık olarak 2 milyon yıldır yağmur yağmamıştır.

Antartika’da bulunan ve kıtanın yüzde ikilik bir kısmını kaplayan, Kurak Vadi diye bilinen Dry Valleys’e asla kar ya da yağmur düşmez.

Kurak Vadi’nin bu şeklide olmasının en büyük nedeni rüzgarlardır. Bu bölgede esen rüzgarlar saatte 320 kilometreye ulaşır ve havada bulunan tüm nemi buharlaştırır. Antartika’nın bu bölgesi, Mars’a benzetilmektedir.

Antartika yalnızca dünyanın en kurak yeri değil, aynı zamanda en rüzgarlı ve en fazla su barındıran yerlerden birisidir. Dünyada yer alan suyun yüzde yetmişlik bir kısmı buz halinde bu kıtada bulunur. Ayrıca rüzgarın en sert ve hızlı estiği yer burasıdır.

Yeryüzünde bulunan en kurak ikinci bölge ise Şili’de bulunan Atamaca Çölü’dür. Bu çöldeki bazı kısımlar yaklaşık 400 yıldır hiç yağış almamıştır. Bölgeye düşen yıllık ortalama
yağış miktarı 0,1 mm’dir. Bu çöl Sahra çölünden 250 kat daha kuraktır.

Etkileri

Uzun süreli kuru hava, nem azlığı yaratarak orman ve su kaynaklarında azalmaya neden olduğundan, ciddi çevresel, ekonomik, kent hayatı, kalkınma, teknoloji, gıda, temiz su ve sağlık sorunları ortaya çıkar. Bunun yanı sıra ciddi anlamda tarıma da etkisi vardır. Kuraklığın başlama ve bitme zamanının tespiti zordur. Etkisi yıllar boyu devam edebilir. İlk etki tarımda görülür, sonra diğer sektörlere yayılır.

Tarımda önemli olan, yıllık toplam yağış değil, bitkinin gelişme ve büyüme döneminde kök çevresindeki su miktarıdır. Bu suyun eksikliği tarımsal kuraklık olarak isimlendirilir. Karaların yaklaşık %16’sı kurak ve yarı kurak bölgelerden oluşur. Tarımda sulama veya kuru tarım yöntemleri kuraklığa çare olarak uygulanmaktadır. Çöllerde doğal su kaynaklarının bulunduğu vahalar hariç tarım yapılmaz. Ilıman ve nemli bölgelerde mevsimsel kuraklık tehlikesi bulunur.

Kuraklıkta yağışların tesiri (yağış sayısı, yoğunluğu) ve zamanla (yağışlı dönemin gecikmesi, büyüme dönemi-yağış zamanı bağlantısı) önemlidir. Ayrıca yüksek sıcaklık, düşük nem ve şiddetli rüzgar kuraklıkta etkilidir.