MEŞE TOHUMU EKİMİ NEDİR? NASIL YAPILIR?

Meşe Tohum Ekimi ile Yapılacak Ağaçlandırmalarda Dikkat Edilecek Önemli Hususlar

•Ağaçlandırmada kullanılacak tohumlar, tohum meşcerelerinden veya sağlıklı tohum elde edilebilecek meşcerelerden toplanmalıdır. Diğer kuruluşlardan veya piyasadan temin edilecekse, önceden kaliteli tohum kaynağı olup olmadığı araştırılmalıdır.

•Ekim derinliği tohum boyunun 1.5 – 2 katı olmalıdır.

•Her ocağa 2 – 3 adet tohum atılmalı ve tohumlar yatay olarak yerleştirilmelidir.

•Ekim metodu olarak küçük ocak ekimi veya terasta çukurcuk ekimi tercih edilebilir. Buna göre, makinalı çalışmaya uygun yerlerde terasta çukurcuk ekimi, makinalı çalışma olanağı bulunmayan meyilli yerlerde küçük ocak ekimi metodu tercih edilmelidir.

•Ekim yapılan ocaklarda en az 30 cm. derinlikte toprak işlemesi yapılması gerekmektedir. Kurak ve yarı kurak yörelerde olabildiğince derin toprak işlemesi yapılmalıdır.

•Meşe tohumları genellikle mayıs ayı içerisinde çimlenirler. Quercus infectoria (mazı meşesi) ekimlerinde çimlenme daha geç olur. Q. infectoria ekimlerinin çimlenmesi bazen temmuz ayını bulabilir. Bu nedenle, bakım çalışmaları başlatılmadan, çimlenme zamanı dikkate alınmalıdır. Ekimlerin çıkmasından sonra ot alma ve tirpitinle kaymak kırma işlemleri yapılabilir.

•Bir hektara atılacak tohum miktarı ortalama olarak büyük tohumlu meşe türlerinde 200 kg. küçük tohumlu meşe türlerinde 100 kg. olarak hesaplanabilir.

•Sonbahar ekimlerinde, ekim zamanı yörelere göre değiştiğinden, ortalama bir tarih belirlemek mümkün değildir. Ancak, meşe tohumlarının rengi kahverengi olduktan sonraki dönem, ekim mevsimi olarak kabul edilebilir.

•Ekilemeyip elde kalan tohumlar, ıslatılarak polietilen torbalarda, soğuk hava deposunda saklanarak, İlkbaharda ekilebilir.

•Kuş, fare zararlarının bulunduğu yerlerde tohumlar ekilmeden önce ilaçlanmalıdır.

Tohum Temini

Meşe tohumları olgunlaştıkları zaman renkleri kahverengi bir hal alır. Sağlam ve olgun tohumların etli kısmı beyaz-krem rengindedir ve kabuğu tam olarak doldurmuş vaziyettedir. Yeşil tohumlar asla toplanmamalıdır. Sağlıklı olmayan tohumların ayıklanabilmesi için, tohumlar toplandıktan sonra, vakit geçirilmeden, suda yüzdürülmeli, batmayarak su yüzünde kalan tohumlar toplanarak atılmalı, batan tohumlar ise kullanılmak üzere sudan çıkarılmalıdır. Böylece, sağlıklı, sağlam, çimlenme oranı yüksek tohumlar elde edilmiş olur.

Tohumların Saklanması

Meşe tohumlarını uzun süre saklamak çok zordur. Ancak, kırmızı meşe tohumları %35- 45 nemli ortamda, kuru torba veya çam odunu talaşı içinde, havalanması iyi sağlanmış kaplarda 1ºC‘de 3 yıla kadar saklanabilir. Ancak, birçok meşe türü, özellikle akmeşe grubuna ait tohumlar, 6 aydan fazla saklanamazlar.

Akmeşe grubundaki (Quercus robur, Q. Frainetta, Q. Petraea, Q. Vulcanica, Q. İnfectoria, v.s.) tohumların hemen hemen hiç çimlenme engeli yoktur ve kolayca çimlenirler. Kırmızı meşelere (Q. Cerris, Q. İthaburensis, Q. Brantii, Q. Libani, v.s.) ait tohumlarda ise embiryo engeli mevcuttur. İlkbahar ekimlerinden önce tohumların katlanması gerekir. Nemli iyi drene olan kum, kum+turba karışımı veya benzeri materyal içinde 0ºC ilâ 3ºC sıcaklıkta 30 – 90 günlük katlama birçok tür için yeterlidir.

Polietilen torbalarda 0ºC ilâ 3ºC ‘de nemli olarak saklanan veya katlanan tohumlar sık sık havalandırılmalı ve aktarılmalıdır. Aksi halde, çıplak olarak katlanan (Kumsuz) tohumlarda küflenme ve bozulma meydana gelebilir. Q. cerris tohumları, 3ºC ‘de 60 günlük katlamadan sonra, soğuk hava deposunda çimlenmeye başlamaktadır. Bu bakımdan, 0ºC civarında katlanmalıdır.

Tohumların Ağaçlandırma İçin Saklanması

Tohumlar sonbaharda ekilecekse, yüzdürme metodu ile elde edilen sağlam tohumlar serin bir yerde yüzeysel olarak kurutulduktan sonra ekilinceye kadar geçici olarak soğuk hava deposunda saklanırlar veya hemen ekilirler.

Eğer, İlkbaharda ekilecekse, sudan alınan nemli tohumlar polietilen torbalar veya az hava alan plastik bidonlara gevşek bir şekilde doldurulur ve 0ºC ilâ 1ºC civarındaki soğuk hava deposuna konulur. Ancak, tohumların donması zararlıdır. Ara sıra aktarılarak havalandırılmaları sağlanmalıdır. Tohumlar bu şekilde 120 – 135 gün kadar saklanabilir. Bu işlem, aynı zamanda katlama yerine de geçmiş olur. İlkbahar ekim zamanı gelince (Mart ayı) tohumlar sıcak bir odada (18 – 20ºC kadar) birkaç gün tutulur. Ön çimlenmeye başlayınca tüplere veya yastıklara ekilirler. Çimlenmiş tohumların ekiminden çekinmemek gerekir. Bu tip tohumlar kazık kök oluşmasını önleyerek daha iyi bir kök sistemi geliştirirler.

Rehabilitasyon Yöntemi

Bozuk ormanlarının rehabilitasyonunda aşağıdaki teknik esaslar uygulanır.

1.Meşe, ardıç sedir gibi sahada mevcut boylu, düzgün ağaçlar olduğu gibi muhafaza edilerek korunmalıdır. Doğal yaşamın ve toprağın korunması açısından ağaçların alt dalları budanmamalıdır.

2.İmara gelebilecek çalılaşmış bozuk yapraklı ağaçlar dipten kesilmek suretiyle gençleştirilmelidir

3.Uygun olan yaban ağaçlar aşılanmalıdır

4.Yeterli toprağın mevcut olduğu, gençliğinin olmadığı, geniş boşluklu yerlerde ekskavatörle, kesik teras, ay teras tesis edilerek; yöreye uygun tür ve tüplü fidanla dikim, uygun yerlerde sedirde olduğu gibi mahallinden toplanmış tohumla ekim yapılmalıdır

5.Saha içerisinde oyuntularda ve sel dereciklerinde kuru duvar, kafes tel eşik vs. tesis edilmek suretiyle erozyon ve sel önlenmelidir.

6.Gençliğin korunması ve geliştirilmesi için saha, belirli bir süre korunmalıdır.