Miraç kandili ne zamandan beri kutlanıyor

Müslümanlarca mübarek sayılıp kutlanan özel geceler Mevlid, Regaib, Mîrac, Berat ve Kadir geceleridir.

Osmanlı padişahı II. Selim döneminde (1566-1574) camiler aydınlatılıp minarelerde kandiller yakılarak kutlandığı için bu gecelere “kandil geceleri” denilmiştir.

Kandiller ne zaman kutlanmaya başladı? Hangi kandil ne anlama geliyor?
Bu gecelerin kutlanma tarihleri Kamerî Takvime göre şu şekilde belirlenmiştir: Mevlid Kandili Rebîülevvel ayının on ikinci, Regaib Receb ayının ilk Cuma gecesi, Mîrac, aynı ayın yirmi yedinci gecesi, Berat Şaban ayının on beşinci gecesi, Kadir ise Ramazan ayının yirmi yedinci gecesi. Zikredilen rakamlar daima geceden sonra gelen güne aittir.

MEVLİD KANDİLİ

Hz. Muhammed’in doğduğu geceye denk gelmesidir. Ancak bu Hicri takvime göre hesaplandığından her yıl bu tarih kayar. 12 Rebiülevvel’de doğmuş olan Hz. Muhammed’in doğum tarihi Hicri takvimde böyledir ancak bugün kullanılan Miladi takvime göre 20 Nisan 571 olmaktadır.

Kelime anlamı “doğum” olan Mevlit, bu konudaki tüm eserlere, merasimlere ve kutlamalara verilen isimdir.

REGAİP KANDİLİ

Receb ayının faziletine dair nakledilen rivayetlerden Rasûl-i Ekrem’in bu aya ayrı bir değer verdiği anlaşılmaktadır. Zamanla müslümanlar üç ayların ilk Cuma gecesine rağbet gösterip ihya etmeye başlamışlardır.

MİRAÇ KANDİLİ

Recep ayında kutlanan diğer bir gece de Mîrac gecesidir. Abdullah b. Mesud’un rivayetine göre bu gece beş vakit namaz farz kılınmış, Hz. Peygambere Allah’a şirk koşmadıkları sürece ümmetinin günahlarının bağışlanacağı müjdesi verilmiştir (Müslim, İman 279).

BERAT KANDİLİ

Berat gecesi, adını Allah’ın günahkârları affetmesinden alır. Rasûl-i Ekrem’in bu gecede ibadetle meşgul olmayı ve gündüzünde oruç tutmayı teşvik ettiği nakledilir.

KADİR GECESİ

Müslümanlarca kutlanan mübarek gecelerin en önemlisi Kadir gecesidir. Aynı adı taşıyan sûrede (97/23) Kur’an’ın inmeye başladığı bu gecenin bin aydan daha hayırlı olduğu bildirilmektedir. Kadir gecesinin zamanıyla ilgili farklı rivayetler varsa da Ramazan ayının yirmi yedinci gecesi olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır.

KANDİL

2022 Miraç kandili nedeniyle kandillerin dinimizdeki yeri ve önemi merak konusu oldu. Yıl içerisinde Mevlid, Regaib, Mi‘rac, Berat olmak üzere 4 kandil gecesi idrak ediliyor. Peki, kandiller ne zaman kutlanmaya başlandı? İşte dinimizde kandillerin önemi ve tarihi…
1/3Kandiller ne zaman kutlanmaya başlandı İşte dinimizde kandillerin önemi ve tarihi
Osmanlı Padişahı II. Selim döneminde (1566-1574) camiler aydınlatılıp minarelerde kandiller yakılarak kutlandığı için bu gecelere kandil geceleri denilmiştir. Bunlar Mevlid, Regaib, Mi‘rac, Berat ve Kadir geceleridir. Bazan Arapça “leyl” (gece) kelimesi eklenerek leyle-i Kadr, leyle-i Berât … şeklinde de kullanılır. Bu gecelerin kutlanma tarihleri kamerî takvime göre şu şekilde belirlenmiştir: Mevlid kandili rebîülevvel ayının on ikinci, Regaib receb ayının ilk cuma, Mi‘rac aynı ayın yirmi yedinci, Berat şâban ayının on beşinci, Kadir ise ramazan ayının yirmi yedinci gecesi. Zikredilen rakamlar daima geceden sonra gelen güne aittir.

Mevlid kandili Hz. Peygamber’in doğumu münasebetiyle kutlanır. Mevlid kutlamalarını ilk ihdas eden zatın Erbil Atabegi Muzafferüddin Kökböri (ö. 630/1233) olduğu kabul edilir.

2/3Kandiller ne zaman kutlanmaya başlandı İşte dinimizde kandillerin önemi ve tarihi
Bir kısmı zayıf veya mevzû olmakla beraber receb ayının faziletine dair nakledilen rivayetlerden Resûl-i Ekrem’in bu aya ayrı bir değer verdiği anlaşılmaktadır.

Zamanla müslümanlar üç ayların ilk cuma gecesine rağbet gösterip ihya etmeye başlamışlardır. Bu gecenin Regaib diye adlandırılmasında Hz. Peygamber’e izâfe edilen, fakat hadis âlimlerince mevzû olarak değerlendirilen rivayetin de (Süyûtî, el-Leʾâli’l-maṣnûʿa, II, 56) etkisi olmuştur.

Receb ayında kutlanan diğer bir gece de Mi‘rac gecesidir.

Berat gecesi adını Allah’ın günahkârları affetmesinden alır (berâet). Tâbiîn âlimlerinden İkrime’nin de dahil olduğu bir grup âlim, Duhân sûresinde (44/3) sözü edilen “mübarek gece”nin Berat olduğu kanaatindedir (Taberî, XXV, 108-109). Resûl-i Ekrem’in bu gecede ibadetle meşgul olmayı ve gündüzünde oruç tutmayı teşvik ettiği nakledilir (bk. BERAT GECESİ). III. (IX.) yüzyılda yaşayan Fâkihî Mekke’de Berat gecesinin kutlanmasıyla ilgili bilgi vermektedir.

3/3Kandiller ne zaman kutlanmaya başlandı İşte dinimizde kandillerin önemi ve tarihi
Müslümanlarca kutlanan mübarek gecelerin en önemlisi Kadir gecesidir. Aynı adı taşıyan sûrede (97/23) Kur’an’ın inmeye başladığı bu gecenin bin aydan daha hayırlı olduğu bildirilmektedir. Kadir gecesinin zamanıyla ilgili farklı rivayetler varsa da ramazan ayının yirmi yedinci gecesi olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır (bk. KADİR GECESİ).

Müslüman toplumlar tarafından farklı şekillerde algılanan beş kandil gecesinden Regaib ile Berat’ın kutsallığı kesin olmadığı gibi bu gecelerde ifa edilecek ibadetler hakkında kaynaklarda sahih bilgilere rastlanmamıştır.

Müslümanların cuma ve bayramlar dışında bazı gün ve gecelerde dinî-tarihî olayları hatırlayarak heyecanlarını tazelemeleri ve bu münasebetle bazı etkinliklerde bulunmaları tabiidir. Ancak doğruluğu sabit olmayan veya uydurulan rivayetlere dayanan bazı ibadet şekillerini ifa tasvip edilemez. Dinî hayat süreklilik ve kararlılık isteyen zihnî ve kalbî bir yatkınlıktır. Yılın birkaç gün veya gecesinde dinî hayatı yaşayıp belli davranışları tekrarlamak dindar olmanın dünyevî ve uhrevî sonuçlarını doğurmaz. Bu açıdan bakıldığında kandiller münasebetiyle gösterilen faaliyetler doğrudan İslâm’ın bir emir veya tavsiyesi değil çeşitli Müslüman toplumların gelenekleri konumundadır.

Mevlid Kandili

Mevlid Kandili^{[not 1]} ya da Veladet Kandili (Arapça: لیلة موالید, Mevlid (مولد), Mevlid en-Nebi (مولد النبی), İslam dininin peygamberi olan Muhammed bin Abdullah’ın doğum gecesi ve aynı zamanda hicri rebiülevvel ayının on ikinci gecesidir. İslam Nebisi, Ashab-ı Kiram, Emevîler ve Abbâsîler dönemlerinde herhangi bir kutlama örneğine rastlanmayan rebiülevvel ayının on ikinci gecesi olan Mevlid Kandili, ilk defa hicretten yaklaşık üç yüz elli yıl kadar sonra Mısır’da, Şii Fâtımî Devleti döneminde kutlanmaya başlamıştır.^[1]

Mevlid, “doğum zamanı” demektir. Kur’an’da yer almamaktadır. İslam’da Muhammed’in doğum günü farklı mezheplerde kutlanır. Sünniler, rebiülevvel ayının on birinci gecesini on ikinciye bağlayan geceyi (Miladi 25-26 Nisan 571 tarihine Muhammed’in doğum gününe rastlaması nedeniyle Mevlid kutlanır.), Şiiler ise on yedinci günü, Mevlid Günü ve on yediye dönen geceyi de Mevlid Gecesi olarak adlandırırlar. Bu iki tarih arasındaki hafta, 1989 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı desteği ile, günümüzde sadece Türkiye’de kutlanan Kutlu Doğum Haftası ilan edilmiştir.^[2]

Kandil geceleri, İslam’ın ilk zamanlarında var olan bir âdet olmayıp hicri 3. asırdan itibaren kutlanmaya başlanmıştır. Anadolu’da Osmanlı Devleti Padişahı II. Selim’den itibaren bu kutlama gün ve geceler, minarelerde kandil yakılmasıyla birlikte kandil adını almıştır. Kadir Gecesi’nden başka kandil gecesi, Kur’an’da yer almaz.

Batı takviminde Mevlid tarihleri

İslami takvimin Ay temelli, miladi takvimin ise Güneş temelli olmasından dolayı, miladi takvimde Mevlid günleri her yıl farklı zamanlara denk gelir. Ayrıca ülkeden ülkeye farklı İslami ay başladığında sabitleme metodu kullanılır.

Muhammed’in doğumu için kullanılan terimler

Bu terimlerin çoğu Arapça ve-le-de (V-L-D) kökünden gelmektedir. Anlamı “doğum vermek”, “yapmak” veya “yaratmak”.