NAZAR BONCUĞU NEDİR?

Nazar boncuğu, insanı kem gözlerden koruduğuna inanılan boncuk. Tarih boyunca, çoğu kültürde ve dinsel inançta, göz figürü kötülükleri savan güçlü bir tılsım olarak kabul edilmiştir.

Bu figüre Müslüman, Musevi ve Hristiyan toplumların yanı sıra, Budist ve Hindu toplumlarda da rastlanır.

İnsanı kötü gözden koruduğuna inanılan nazar boncuğu, tarihi çok eskilere dayanan bir batıl inançtır.

Tarihteki Türk topluluklarında Nazar boncuğuna munçuk, moncuk, monşak, monçak, monçok, muyınçak gibi isimler verilmiştir ve bu tabirlerin bazıları günümüzde de bazı ulusların dillerinde yer almaktadır. Sözcük olarak “Boncuk” demektir. Bunlar kişinin veya atın boynuna takılan değerli taş; arslan tırnağı, muska gibi şeylerdir. Attila Han’ın babasının adı da Muncuk’tur. Türk halk inancında Albıs, Gökçe Munçuk (Mavi Boncuk)’tan çok korkar, ki Nazar Boncuğu kavramının kökeninde bu anlayış yatar.

Kotaz sözcüğü de yine Nazar boncuğu anlamında kullanılan başka bir kelimedir. Gözün dikkatini başka yöne çekmesi nedeniyle korunduğu mantığı öne sürülür. Çok kuvvetli nazarların kotazları (nazar boncuklarını) çatlattığı hatta parça parça ettiği anlatılır. Sözcük olarak “kutlu nesne” anlamına gelir. Köşgük ve çom tabirleri de aynı anlamda kullanılır ve nazarlık demektir.

Nazar boncuğu nedir ve neden kullanılır?

İnsanlar tarih boyunca, nazar boncuğunun kötü gözden koruduğuna inanmışlardır. Birçok kültürde ve inanışta göz figürü kötülükleri savan güçlü bir tılsım olarak kabul görmüştür. Nazar boncuğu yalnızca Müslüman toplumlarda değil, Musevi, Hristiyan, Budist ve Hindu toplumlarda da kötülükleri savdığına inanılan bir figürdür.

Genellikle göz şeklinde olan nazar boncuğu, mavi renkli taşlardan yapılır. Bu gözler, kişinin dünyaya açılan penceresi olarak düşünülebilir. Her türlü iyi ve kötü düşünce bu gözden dünyaya çıkar. Bu sebeple kötü düşüncelerden korunmak için, kötü enerjiyi emdiğine inanılan bu nazar boncuğu kullanılır. nazar boncuğuYüzyıllardır kullanılan nazar boncuğu günümüzde son halini almıştır. Artık göz şeklinde olanlardan farklı modellerde de üretilmektedir. Günümüzde nazar boncuğu, nazar kovmanın dışında süs eşyası olarak da kullanılmaktadır.

Nazar boncuğu içine kurşun dökülerek yapılır. Bu kurşunun da şans getirdiği söylenir. Eski inanışlara göre nazar boncuğunun özel olarak üretilmesi gerekir. Göz Ocağı denilen bir yerde eritilmelidir ve geçmişte bu ocaklar özel bir törenle açılırdı. Göz Ocağı’nda nazar boncuğu dışında başka bir cam işi ile uğraşılmaz. Yalnızca nazar boncuğu üretilir. Gerçek bir nazar boncuğunun elde yapılması gerekmektedir. Fabrikasyon ve seri halde üretilen nazar boncuklarının “koruyucu” görevi olduğuna inanılmaz. Bazı ustalara göre, mavi üzerine sarı renkli göz yer almalıdır, yoksa nazarı kovmayacağı düşünülür.

Geçmişten günümüze nazar boncuğu, munçuk, monçak, moncuk, monşak, monçok, muyınçak gibi isimlerle anılmıştır. Bu sözcükler günümüze “boncuk” olarak gelmiştir. Köşgük ve çom tabirleri de nazarlık anlamında kullanılan kelimelerdir. Türklerin bu boncuk ile kastettiği bir kişinin veya atın boynuna takılan değerli taşlardır.

Türk inancında cadı anlamına gelen Albıs, mavi boncuktan (gökçe munçuk) çok korkar. Nazar boncuğunun kötü ruhları kovduğu inancı da aslında buradan gelir. Her ne kadar başka dinlerde de yeri olsa da, nazar boncuğu dünyaya Türkiye’den yayılmıştır diyebiliriz. Türkiye’deki anayurdu ise İzmir Kemalpaşa’daki Nazar köy.

Kutlu nesne anlamına gelen Kotaz da, nazar boncuğu anlamında kullanılan bir diğer kelimedir. Eski hikayelerde nazar boncuğunun insanın dikkatini üzerine çektiği ve böylece kötü enerjiyle birlikte çatlayabildiği anlatılır.