Nöbetçi Eczaneler
Selüloz nedir? Selüloz nerelerde kullanılır, nelerde bulunur? Selüloz yapısı, özellikleri, hakkında bilgi.
Bitkilerde göze yapısının büyük bir bölümünü oluşturan kağıt, yapay ipek ve patlayıcı maddelerin yapımında kullanılan bir karbonhidrat (C6HıoOj). Odunun ve başka nebati dokuların başlıca maddesi olan selülozun en önemli görevi, bitkilere sağlamlık kazandırmaktır.
Selüloz, beyaz renkli, ipliksi yapıda, suda ve bilinen diğer eritkenlerin hiç birisinde erimeyen bir maddedir. Buna karşılık Schvveitzer ayıracı adını alan bir derişik amonyaklı bakır (2) hidroksit tetramin bakır (2) hidroksit eriyiğinde erir. Asitler ve bazlara karşı özellikle adi sıcaklıkta oldukça dayanıklıdır. Fakat derişik sud kostik (sodyum hidroksit) karşısında karbon sülfürle (CSa) birleşerek suda eriyen selüloz, ksantogenat bileşiğine dönüşür.
Selüloz tıpkı şeker (sakkaroz) ve glikoz gibi karbonhidrattır. Yani molekülleri karbon; hidrojen ve oksijen atomlarından yapılmıştır ve oksijen atomlarının sayısının hidrojen atomları sayısına oranı, suda olduğu gibi 1/2’dir. Bununla beraber, selüloz molekülleri çok büyüktür.
Selüloz endüstrinin en önemli ilkel maddelerindendir. Selülozdan kağıt, suni ipek, patlayıcı maddeler, saydam plastikler elde edilir.
Tabiatta birkaç çeşit selüloz vardır. Bunların hepsi de endüstri açısından önemlidir, fakat değişik amaçlar için kullanılır. Selüloz türleri birbirinden a, b, d harfleriyle ayırt edilir, a-selüloz pamuktaki selüloz türüdür. Bütün türler arasında en değerlisidir. “Hemi-selüloz” adını alan b-selüloz ye d-selüloz ise asitlere ve bazlara karşı daha az dayanır, moleküller dallanmış haldedir ve daha kolay kopar.
Selüloz sodyum hidroksit yanında karbon sülfürle birleşerek sodyum selüloz ksantogenat bileşiği oluşur. Bu da suda eriyerek kıvamlı (viskos) bir eriyik yapar. Bu eriyikten viskos ipeği ve selofan yapılır. Viskos ipeği asetat ipeğinden daha dayanıklıdır.
Selülozdan yapılan diğer maddeler arasında vulkanfiber ve parşömen sayılabilir. Eğer içine dolgu maddesi konmamış kâğıtlar % 60-70’lik çinko klürer(ZnCU.) eriyiği içine batırılırsa, yumaşayarak içine su alır ve şişer. Bu kâğıtlar üst üste konur ve sıcak silindirler arasından geçirilerek sıkıştırılınca yapraklar birbirine yapışır, yıkanır, kurutulur, vulkanfiber ya da’ kısaca “fiber” adını alan sert ve dayanıklı bir ürün elde edilir. Vulkanfiber sudan ve yağlardan etkilenmez, çanta, bavul, masura vb. eşya yapımında kullanılır.