Nöbetçi Eczaneler
Sendikaların ve muhalefetin ‘kölelik yasası’ diyerek karşı çıktığı kiralık işçi ve esnek çalışmaya ilişkin düzenlemeler Meclis’ten geçti.Buna göre maden ve kamuda kullanılamayacak kiralık işçiler 4+4 aylık kiralanabilecek.
YILLIK ÜCRETLİ İZİN KULLANIMINDA DEĞİŞİKLİK
Yaz tatili yaklaştıkça yıllık ücretli izinler de şimdiden planlanmaya başlandı. Yasa koyucu 4857 Sayılı İş Kanunda küçük bir değişikliğe giderek yıllık iznin uygulanmasında yeni düzenleme getirdi. Kamuoyunda “Torba Yasa” olarak adından sıkça söz edilen bir dizi yasa çıkarılmış ve en son çıkan torba yasa “6704 Sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yasasına ise 26 Nisan 2016 tarihi itibarı ile yeni değişiklik ve düzenlemeler getirmiştir. Bunlardan birisi de yıllık iznin uygulanması konusunda getirilen yeni düzenleme. Düzenleme ile 4857 Sayılı İş Kanunun 56. maddesinde yer alan “Ancak, 53 üncü maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.” hükmü değiştirilmiştir.
ÜCRETLİ İZİN KULLANIMINDA DEĞİŞİKLİK
65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Meclise sevk edildi ve anılan Tasarının 14. maddesi ile 4857 Sayılı İş Kanunun Yıllık Ücretli İznin Uygulanmasını ele alan 56. maddesinde yeniden düzenlemeye gidilmiştir.
Yıllık ücretli izinlerin en çok üçe bölünebilmesi ve bir bölümünün on günden az olamaması, ülkemizde genel tatil ve ulusal bayram günleri arasındaki birkaç günlük yıllık izin kullanımı ile ortalama dokuz günlük tatiller yapılabilmesi nedeniyle uygulamada sorunlara yol açabilmektedir. Madde ile, yıllık iznin bir bölümünün altı günden az olmamak üzere kalan kısmının tarafların anlaşması halinde beşe bölünebilmesine imkan sağlanması amaçlanmaktadır.
Tasarının 14. maddesi ile 22/5/2003 tarihli ve 4857 Sayılı İş Kanununun 56. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “on günden” ibaresi “altı günden”, “en çok üçe” ibaresi “en çok beşe” şeklinde değiştirilmiştir.
EMEKLİ İKRAMİYESİNİ 30 YIL SINIRINDAN ALAN MEMURA GERİYE DÖNÜK ÖDEME MÜJDESİ
Bilindiği üzere, 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu 89. maddesi 4. fıkrasındaki; “emekli ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla sürelerin dikkate alınmayacağına” ilişkin hüküm, eşitlik ilkesine aykırı bulunarak Anayasa Mahkemesinin, 7 Ocak 2015 Tarihli ve 29229 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 25.12.2014 Tarihli ve E: 2013/111, K: 2014/195 Sayılı Kararı ile iptal edilmişti.
SGK’NIN YAKLAŞIMI VE İDARE MAHKEMESİ KARARI
İptal kararı tarihi itibariyle emekli olan memurlar 30 yıl üzeri hizmetleri için de ikramiyeye hak kazanmakla birlikte, anılan karar tarihinden önce emekli olanların talepleri “Anayasa Mahkemesince verilen iptal kararlarının geriye yürümeyeceği prensibi” gerekçe gösterilerek reddedilmekteydi.
30 yılın üzerinde hizmeti bulunan fakat söz konusu iptal kararından önce emekli olduğu için sadece 30 fiili hizmet yılı üzerinden emekli ikramiyesi alabilen bir vatandaşın İdare Mahkemesinde açtığı dava sonucunda, anılan mahkeme olan Ankara 12. İdare Mahkemesinin 8.10.2015 tarihli ve E:2015/902; K:2015/1425 sayılı kararında aşağıda belirtilen gerekçe ile Anayasa Mahkemesinin bu konudaki iptal kararının geriye yürütülmesi gerektiğini belirtmiştir.
SİGORTA PRİMİ TEŞVİKİNDE 10 İŞÇİ SINIRI KALDIRILDI
10 Şubat 2016 tarihinde Resmî Gazetede yayınlanan 6663 Sayılı“Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” nun 28. maddesinde yapılan düzenleme ile 5510Sayılı Kanunun 81. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “On ve üzerinde sigortalı çalıştıran işyerlerine” ibaresi “Bu Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran özel sektör işyerlerine” şeklinde değiştirilmiştir.
Buna göre 52 ilde uygulanmakta olan 6486 Sayılı kanunla sağlanan on ve üzeri işçi istihdam eden işyerleri için sağlanan yüzde altı oranındaki işveren hissesi sigorta primi desteği on işçi sınırlaması olmaksızın tüm özel sektör işyerinde uygulanacak.
KENDİ NAM VE HESABINA ÇALIŞAN EMEKLİLERİN MAAŞINDAN YAPILAN SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ KESİNTİSİ KALDIRILDI
29/2/2016 tarihinden geçerli olmak üzere eklenen (n) bendi ile (4/a) SSK, (4/b) Bağ-Kur ve (4/c) Emekli Sandığı kapsamında emekli ve yaşlılık aylığı alıp, zor hayat şartları yüzünden çalışmak zorunda olan ve ev ekonomisine katkıda bulunmak adına çalışmaya devam eden vergi mükellefi, şirket ortağı ve esnaf olarak kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmaya devam edenlerden (4/b), kesilen sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ilk önce yüzde 15’den yüzde 10’a düşürülmüştü. TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda yapılan görüşmeler neticesinde bahsi geçen SGDP’nin tamamen kaldırılması kabul edilmiştir. Bu düzenlemenin kaldırılması, emekli olan ancak çalışmaya devam etmek zorunda bulunan esnaflarımız adına oldukça sevindirici oldu. Çalışan emekli esnaflar (4/b) yeni düzenleme ile artık maaşlarını yüzde 10 zamlı alacaklar.
KÖLELİK YASASI VE KİRALIK İŞÇİ
2009’da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün “Emeğin istismarı, insan onuruna yakışmayan durumların doğması ve çalışma barışının bozulmasına yol açabileceği” kaygısıyla Meclis’e iade ettiği “kiralık işçi ve esnek çalışma” düzenlemesi, 7 yıl sonra bazı eklemeler ve değişikliklerle yeniden yasalaştı. Çalışma hayatına getirilen yeni sistemde, özel istihdam büroları portföylerindeki işçileri işletmelere kiralayacak. Kiralama süresi bazı alanlarda süreli, bazılarında süresiz olacak. Kiralık işçiler, ücret ve haklarını istihdam bürolarından alacaklar. İş hacminin artışı gerekçesiyle de toplam istihdamın 1/4’i kiralık işçiden oluşturulabilecek.
İTİRAZ GEREKÇELERİ
Muhalefet partilerinin “modern kölelik ve Ortaçağ’a dönüş” gerekçesiyle engellemeye çalıştığı düzenleme Genel Kurul’dan geçti. CHP, HDP ve MHP sözcüleri, “Kıdem tazminatını fiilen yok edeceği, ihbar tazminatı ve iş güvencesini kaldırdığı, emeklilik-sağlık haklarını fiilen kullanılmaz hale getirdiği, iş güvenliği-işçi sağlığına darbe vuracağı, yan ödemeler, fazla mesai, yıllık izin, toplusözleşme, grev haklarını zedelediği” gerekçeleriyle düzenlemenin yasalaşmasını istemediler.
NASIL KİRALANACAK?
►► İşçi kiralama, özel istihdam büroları aracılığıyla yapılacak.
►► Kiralık işçinin işvereni özel istihdam bürosu olacak.
►► Bu bürolar, işçilerini geçici olarak başka işverene devredecek.
►► İstihdam bürolarının genel olarak iş arayanlardan ve kiralanan işçilerden hizmet bedeli almaması öngörülüyor.
►► Bürolar, istisna tutulan meslekler ve pozisyonlar için hizmet bedeli alabilecekler. Holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir iş yerinde görevlendirme yapılarak da kiralık işçi kullanılabilecek.
KİMLER KİRALAYACAK?
►► Doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanan, askerlik h
izmetini yapan ve iş sözleşmesi askıya alınan çalışan yerine geçici işçi kiralanabilecek.
►► Mevsimlik tarım işlerinde veya temizlik işleri, hasta, yaşlı ve çocuk bakım hizmetleri gibi ev hizmetlerinde kiralanan işçiler için süre sınırı aranmayacak.
►► İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması; işletmenin iş hacminin öngörülemeyen şekilde artması; mevsimlik işler hariç dönemsellik iş artışları halinde, 4 ay geçici işçi kiralanacak. Bu süre 4 aylık uzatmayla 8 aya kadar çıkarılabilecek. Sürenin sonunda aynı iş için 6 ay geçmedikçe geçici işçi çalıştırılamayacak.
YASAL SINIRLAR NE?
►► İşletmenin iş hacminin öngörülemeyen ölçüde artması halinde geçici işçi sayısı, toplam işçi sayısının dörtte birini geçemeyecek.
►► 10 ve daha az işçi çalıştırılan iş yerlerinde bu sayı 5 işçiye kadar çıkabilecek.
►► Geçici işçiler, engelli işçi çalıştırma kontenjanlarının hesaplanmasına dahil edilmeyecek.
►► İşveren, işten çıkardığı çalışanını, 6 ay geçmeden kiralık çalıştıramayacak.
►► Aynı holding veya şirketler topluluğu içinde 6 aylık kiralama yapılacak. Ancak bu süre iki kerelik uzatmayla 18 aya çıkarılabilecek.
►► Sözleşme süresinin dolmasına rağmen geçici iş ilişkisi devam ederse, belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılacak.
HANGİ ALANLARDA YASAK?
►► Toplu işçi çıkarılan iş yerlerinde 8 ay süresince, grev-lokavt uygulamasında, kamu kurum ve kuruluşlarında, yer altında maden çıkarılan iş yerlerinde kiralık işçi çalıştırılamayacak.
►►Geçici sözleşmede işçinin ne kadar süre içerisinde işe çağrılmazsa haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebileceği belirtilecek, bu süre üç ayı geçemeyecek. Kiralık işçinin ücretini işveren değil, özel istihdam bürosu ödeyecek.
►► Büro, ücret bordrosunu aylık olarak işverene gönderecek. İşveren, istihdam bürosunun ücreti ödemediğini tespit ederse, büroya borcundan mahsup edip kiralık işçinin ücretini kendisi yatıracak.
►► Özel istihdam büroları, kamu kadroları için aracılık yapamayacak.
►► İstihdam bürosunun, 12 ay boyunca hiçbir işe yerleştirmeye aracılık yapmaması halinde izni iptal edilecek.
YASADA NE TÜR CEZALAR VAR?
►► Türkiye İş Kurumu’ndan izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık yapanlara, iş arayanlardan ücret alan veya menfaat sağlayanlara 20 bin lira idari para cezası uygulanacak.
►► İstihdam bürosu kurma izni; iş arayanlara ilişkin bilgilerin iş ve işçi bulma faaliyetinden başka bir amaçla toplanması, çalışma izni bulunmayan yabancı işçi çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde de iptal edilecek ve 3 yıl süreyle izin verilmeyecek.
►► Kurumdan izin almamasına veya yetkisi iptal edilmesine rağmen geçici iş ilişkisi düzenleyen kişilere 50 bin lira, fiilin tekrarı halinde 100 bin lira, bu kapsamda hizmet alan işverenlere 20 bin lira, iş arayanlardan ücret alan veya menfaat sağlayan kişilere 20 bin lira, geçersiz anlaşmaların herhangi birini düzenleyen özel istihdam bürosu ve geçici işçi çalıştıran işverene ayrı ayrı 5 bin lira idari para cezası verilecek.
UZAKTAN ÇALIŞMA DA YASAYA EKLENDİ
“Çağrı üzerine çalışma”ya, “uzaktan çalışma” da eklendi. Uzaktan çalışma, “İşçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile iş yeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi” olarak tanımlandı. Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamayacak.