YUMURTA

Yumurta, dişi hayvanların ve özellikle kuşların embriyoyu korumak amacıyla yumurtladığı yuvarlak ve oval şekilli cisimlerdir. Birçok hayvanın yumurtaları yiyecek olarak kullanılabilmesine karşın, yumurta denince akla ilk gelen şey tavuk yumurtasıdır. Tavuk yumurtası sayısız yemeğin hazırlanmasında malzeme olarak kullanılır. Dünyanın hemen hemen her mutfağında yaygın olarak kullanılır.

Son yıllarda hazır gıda üretimindeki artış, yumurtanın kullanıma hazır, pastörize ve yumurta tozu halinde üretimini yaygınlaştırmıştır.

Yapılan araştırmalar besinler içindeki en kaliteli proteinin yumurtada olduğunu göstermiştir. Ayrıca yumurta dışarıdan alınması gerekli olan amino asitleri dengeli ve yeterli miktarda içerir. Vücuda gerekli olan başta A, B, D ve E ve birçok vitamini yüksek oranda barındırır.

Çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimi açısından çok gereklidir.

Bir adet yumurta ortalama 50 gram olarak kabul edilebilir ve bir yumurtadaki besin değerleri ortalama;

•70 Kalori

•6 g protein

•5 g yağ

•1 g karbonhidrat şeklindedir.

Genel olarak yumurtanın sarısı büyük oranda vitamin ve yağları, beyaz kısmı ise büyük oranda proteinleri içerir.

Yumurtanın protein emilimi bakımından en etkili tüketim şekli rafadan olarak bilinmektedir.

Yumurtanın Faydaları

Yumurta, anne sütünden sonra insanın ihtiyacı olan tüm besin öğelerini bulunduran tek besindir. Yeni bir yaşamın özü olduğu düşünülecek olursa, besleyici değerinin yüksek olması hiç de şaşırtıcı değildir.

PROTEİN DEĞERİ

Yumurta tüm besinler içerisinde en kaliteli proteini içermektedir. Çünkü yumurta proteinin de insan vücudunda sentezlenemeyen ve kesinlikle besinler ile dışarıdan alınması gerekli olan “elzem amino asitleri” bulunmaktadır. Sindirilebilirliği yüksektir, tamamına yakını vücut tarafından kullanılmakta ve vücut proteinlerine dönüşebilmektedir.

Uzmanlar; yeterli ve dengeli beslenmede, hızlı bir büyüme ve gelişme döneminde olan çocukların, protein tüketimlerinin en az yarısının hayvansal kaynaklı olması önermektedirler. Bu nedenle çocuk beslenmesinde protein kaynağı olan yumurtaya gereken önem mutlaka verilmelidir.

VİTAMİN DEĞERİ

Yumurta başlıca A, D, E ve B grubu vitaminleri olmak üzere diğer vitaminleri de önemli oranda içermektedir. Yumurta sarısındaki A vitamini gözün iyi görmesini sağlar, kemik gelişimi ve sağlıklı dişler için de gereklidir. Vücut hücrelerinin gelişmesine yardım eder. Solunum ve sindirim sisteminin sağlıklı olmasını ve enfeksiyonlara karşı korunmasını sağlar.

D vitamini, insan vücudunda kalsiyumun kullanılmasına yardımcı olur. Yumurta sarısı, D vitamini sağlayan birkaç besinden biridir ve güneş ışınlarından da yeterince faydalanıldığı takdirde yumurta özellikle çocuklarda D vitamini eksikliğine bağlı kemik bozukluğu oluşmasını engeller.

Yumurta E vitamini yönünden de oldukça zengindir. E vitamini oksidasyonu önleyici etkisinden dolayı, vücudumuzu zararlı maddelere karşı korur.

B grubu vitaminleri bazı besin öğelerinin vücutta enerjiye çevrilmesi için gereklidir. Yumurta özellikle B2 vitamini açısından çok zengindir. Bu vitamin deri ve göz sağlığı için de gereklidir.

Ayrıca yumurta da bulunan kolin, beyin fonksiyonlarının yerine getirilmesinde önemli rol oynamaktadır.

MİNERAL DEĞERİ

Yumurta, demir ve çinko gibi sağlığımız için çok önemli olan mineralleri de içermektedir. Demir, kan yapımı için gereklidir. Demi
r yetersiz alındığında anemi (kansızlık) oluşur. Ayrıca demirin büyüme, gelişme ve hastalıklardan koruma rolü vardır. Yetersizliğinde çocukların öğrenme yeteneği ve okul başarısı azalır.

Yumurtada C vitamini bulunmamasına rağmen C vitamini açısından zengin bir besinle tüketilirse yapısındaki demirin emilimini artırmış olursunuz.

Yumurtadaki çinko minerali özellikle büyüme-gelişme ve bağışıklık sisteminde rolü olduğu için çok önemlidir.

YUMURTANIN YAĞ İÇERİĞİ

Yumurtanın yağ içeriği düşüktür. Büyük bir yumurtada 4.5 gram civarında yağ bulunur. Bunun 1.5 gramı doymuş yağ asitleri, kalan kısmı ise, doymamış yağ asitleridir.

YUMURTA KOLESTEROLÜ ARTTIRIR MI?

Bir adet yumurtanın beyazında, kolesterol ve yağ yoktur ancak sarısında 213 mg kolesterol bulunur. Besinlerdeki yüksek kolesterolün, kan kolesterolünde direkt artışa neden olduğu düşünülmüş ve bu nedenle yumurta tüm diyetlerden uzak tutulmuş ve az tüketilmiştir.

Gerçekte kan kolesterolünün büyük bir kısmı vücut tarafından yapılır. Kolesterol; insanlar ve tüm hayvanlarda vücutta sentezlenen yağ benzeri bir maddedir. Sinir liflerinin yalıtımı, hücre duvarının bütünlüğünün sağlanması, D vitamini sentezi, çeşitli hormonların ve sindirim salgılarının oluşumu için gereklidir.

Yapılan bilimsel çalışmalar ile kan kolesterol seviyesinin düzenlenmesinde; beslenme şeklinin, genetik özelliklerin ve yaşam biçiminin önemli olduğu ortaya çıkmıştır.

Eğer kolesterol metabolizması bozukluğunuz yoksa, yeterli ve dengeli olarak tüm besin gruplarını tüketiyorsanız, vücudunuz ideal ağırlığında ise, fiziksel olarak aktifseniz ve sigara kullanmıyorsanız, yumurtanın yüksek kolesterol içeriğinden dolayı endişe duyulmasına gerek yoktur.

BUNLARA DİKKAT EDİYOR MUSUNUZ?

Yumurtanın marketlerde soğuk bölümlerde muhafaza ediliyor olmasına dikkat edilmelidir.

Çatlak ve kırık yumurtalar satın alınmamalıdır; çünkü bu yumurtalar çok çabuk bozulur ve ayrıca mikroorganizmaların oluşmasına meydan verirler. Yumurtanın kabuğu temiz, düzgün görünüşlü, yeterli kalınlıkta ve az pürüzlü olmalıdır.

Yumurta evde buzdolabında ve alınan orijinal karton kutusu içerisinde, yıkanmadan saklanmalıdır. Yıkandığında doğal koruyucu tabakasını kaybeder. Bu nedenle yumurta kullanılacağı zaman yıkanmalıdır.

Yumurta buzdolabında güçlü kokusu olan besinlerin yakınında saklanmamalıdır. Çünkü yumurtanın kabuğu gözeneklidir ve yumurta güçlü kokuları emebilmektedir.

Yumurtaların, iyi kaliteli olma özelliğini kaybetmeden önce yani 3-4 hafta içerisinde tüketilmesi gerekir.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?

Yumurta kabuğunda 17.000 adet küçük delik bulunur.

Buzdolabında bir hafta bekletilmiş yumurta, oda ısısında bir gün bekletilmiş yumurtadan daha tazedir.

Yumurta uzun süre bekletilirse su ve karbondioksit kaybı nedeniyle ağırlığı azalır. Taze ve bayat yumurtaları ağırlığından da test edebilirsiniz.

Yumurta %10 tuzlu suya (yarım litre suya 60 gr tuz) atılacak olursa taze yumurta dibe çökerken, bayat yumurta yüzeyde kalır.

Taze yumurta kırıldığında yumurta akı ve sarısı tamamıyla yayılmaz ve birbirine karışmaz. Ayrıca yumurta sarısı yüksek görünümdedir.

Yumurta hazırlanılan yiyeceklerin besleyici değerini arttırmada da kullanılabilir. Sebzelerin protein miktarı düşüktür. Bu nedenle sebzelere yumurta kırılması protein, vitamin ve mineral açısından dengeli karışımların oluşmasını sağlar.

Yumurta tahıl grubundaki besinler ile tüketildiğinde (örneğin; makarnaya kırılırsa, böreklerde kullanılırsa vb.) protein kalitesini arttırmış oluruz.

Yumurta akı proteinlerinin fom oluşturucu ve bu yolla kabarmayı sağlayıcı özelliği vardır. Bu nedenle kek hazırlamada doğal kabartıcı olarak tercih edilmektedir.

Yumurta proteinleri ısı ile katılaştığı için sütlü tatlılarda ve çorbalarda koyulaştırıcı ve kıvam sağlayıcı olarak kullanılır.

YUMURTA PİŞİRİRKEN

Yumurtalı yemekler hazırlanmadan önce ve sonra eller, kullanılacak kaplar ve araçlar yıkanmalıdır.

Çiğ yumurtalar temiz kaplara kırılmalıdır.

Kullanılacak sayı kadar yumurta buzdolabından çıkartılmalıdır.

Yumurta içeren ve yumurtadan zengin yiyecekler hazırlanması sürelerinin haricinde iki saatten fazla buzdolabının dışında tutulmamalıdır.

Yumurta kabuklu olarak pişirildiğinde 4 dakikada beyazı, 12 dakikada tamamı katılaşır.

Yumurta içeren bütün tarifelere pişirilme işlemi uygulanmalıdır. Çiğ yumurtanın hem sindirimi güçtür hem de mikroorganizmaların bulaşma riski vardır. Salmonella enfeksiyonları en çok rastlanılanıdır.

Çiğ yumurtanın beyazındaki avidin, sarısında bulunan B grubu vitaminlerden biyotini bağlayarak kullanılmasını engeller. Pişirme ile bu olumsuz etki önlenir.

Yumurtanın pişirilme süresinin iyi ayarlanması gereklidir. Örneğin; yumurtayı haşlama süresi uzarsa ve yumurta bayatsa sarıdaki demir, beyazdaki sülfür ile birleşerek yumurta sarısının etrafında yeşil bir halka oluşur.

Uzun süre pişirilen yumurtaların sindirimi güçleşir ve uygulanan pişirme yöntemine göre B grubu vitaminlerde kayıplar oluşur. Kayıpları önlemek için yumurtayı yağa kırma yerine, diğer yöntemler ile pişirme tercih edilmelidir.

Kaynak: T.C. Tarım Bakanlığı Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü.

Yumurta kabuğunun mucize faydası!

Bitlis Eren Üniversitesi öğretim görevlisi herbalist Muhsin Duran, yumurta kabuğunun öğütülüp günde bir çay kaşığı tüketilmesi durumunda, kemik erimesi hastalığına yakalanma riskinin ortadan kalkacağını söyledi.

Yumurta kabuğundaki faydalarla ilgili çalışmalar yürüten Muhsin Duran, yüzde 94 oranında kalsiyum bulunan yumurta kabuğunun, kemik erimesi hastalığını önlediğini söyledi. Yumurta kabuğunun öğütüldükten sonra düzenli olarak tüketilmesinin, kemik erimesi hastalığına kesin çözüm sunduğunu aktaran Duran, oranın, çocuklarda günde yarım, yaşlılarda ise günde tam çay kaşığı olduğunu ifade etti. Analizler sonucu yumurta kabuğunun cilde de faydalı bir kaynak olduğunu dile getiren Duran, gelişemeyen çocukların da kalsiyum oranının yüksekliği nedeni ile yumurta kabuğunu tüketmeleri gerektiğini kaydetti.

Yumurta kabuğunun doğal kalsiyum kaynağı olduğunu ve hiç bir yan etkisinin bulunmadığına dikkat çeken Bitlis Eren Üniversitesi öğretim görevlisi herbalist Muhsin Duran, yumurta kabuğunun cilt bakımında yaşlanmayı geciktirici etki sağladığını sözlerine ekledi.

Yumurta sarısının faydaları saymakla bitmiyor. Çoğumuz, yumurtanın sarısını, akına karşı çok severiz. Genelde haşlanmış veya tavada yumurtanın en beğenilen yeri kesinlikle sarısıdır. Bir yumurta sarısında bulunana dört gram protein, vücudumuz için çok gereklidir.

Aslında, yapılan araştırmalarda yumurtanın bir bütün olarak gerekli olduğu ortaya çıkarılmıştır. Yumurta kabuğunda bulunan yoğun kalsiyum, kemik yapımız için gereklidir. Fakat yumurta kabuğu yemek çok zordur. Yumurta kabuklarını robotta toz haline getirerek, tuz, çorba ve yemeklerin içine karıştırarak yenilebilir. Böylece bol kalsiyum da alınmış olacaktır. Yumurta akı, sarısı kadar çok protein kadar zengin değildir ama, yaklaşık onun yarısı kadar protein içermektedir. Yumurta sarısında bol kolesterol bulunurken, akında hiç kolesterol yoktur. Yumurta akı, potasyum açısından çok zengindir. Sarı ve akının içinde eşit miktarda bulunan tek şey ise, B vitamini komplekslerinden olan Niasin vitaminidir. Özellikle, menopoz dönemine giren kadınlar için çok gereklidir. En zengin kolesterol kaynağı olsa da, yumurta kan kolesterol değerine hafif bir etki yaratmaktadır. Günde tek yumurta yiyen bir insanda, kan kolesterol değeri çok etkilenmemektedir. Yumurta taze alınmalı ve hızlı tüketilmelidir. Yumurta akı asla çiğ tüketilmemelidir. Çiğ yumurta, Biotin’in vücut tarafından kullanılmasına engel olmaktadır bu nedenle çiğ yenmemelidir. Annelerimizin her sabah okula giderken çiğ olarak içirdiği yumurta, bağırsaklarda bakteri ve parazit oluşumu yapabilmektedir. Bu nedenle, çiğ yumurta yememek lazımdır.

Kaliteli ve gıda olarak kuvvetli bir besin olan yumurtayı, mümkün olduğunca günde 1 adet tüketmenin sağlığımıza faydası büyüktür. Ayrıca, yumurta kabuğunun robotta çekilerek bol miktarda tüketilmesi kemik erimesi, menopoz gibi hastalıkların yanı sıra, çocukların kemik gelişiminde önemlidir. Taze olarak ve pişmiş bir şekilde tüketil
mesi gereken yumurta, güçlü bir protein kaynağı olduğu gibi, bol miktarda B vitamini türevleri içermektedir.

Bıldırcın yumurtası

Bir tavuk yumurtasının 5′te biri küçüklüğünde olan bıldırcın yumurtası, fosfor ve protein açısından çok zengindir. Normal yumurtadan 5 kat fazla fosfor, 8 kat fazla protein içerir. İçinde B1 ve B2 vitaminleri de yüksek oranda mevcuttur.

Çocukların bağışıklık sistemini güçlendirir

Bıldırcın, içerdiği östrojen hormonu nedeniyle çocuklara sadece haftada bir kez yedirilmelidir. Diğer yumurtalardan daha fazla aminoasit içeren bıldırcın yumurtası, çocukların bağışıklık sistemini güçlendirir. Pişirilme tekniğine de dikkat edilerek, fazlaya kaçmadan çocuklarınıza bıldırcın yumurtası vermemizde hiçbir sakınca yoktur. Hayvansal proteinlerin, verdikleri yüksek enerjinin yanı sıra, çocuklardaki bedensel gelişimin sağlıklı olarak gerçekleşmesine de yardımcı olur. Bıldırcın yumurtası, çocukların zihinsel gelişimlerine de yardımcı olan bir protein deposudur. Katı pişirilerek çocuklara belli bir düzen içinde verilmelidir.

Çiğ olarak tüketmeyin

Çiğ yumurta yemek büyük bir tehlikedir çünkü çiğ yumurtada bakteriler olabilir. “Salmonella” denilen tifoya neden olan bakteriler, en çok çiğ süt ürünlerinde bulunur. Hatta bu bakteri, çiğ yumurtanın kabuğundan bile içeri girebilir. Bu nedenle ne bıldırcın ne de normal yumurtanın çiğ olarak yenilmesini doğru değildir.